حداقل 30 درصد اشکالات و عیوب قطعات سخت افزاری، به نوعی مربوط به انتخاب و نصب پاورهای غیر استاندارد و یا عدم تناسب پاور با سخت افزار مربوطه می باشد. جالب است که اکثر افراد حاضرند با پرداخت هزینه های گزاف، نسبت به خرید و یا ارتقای پردازنده و کارت گرافیک خود اقدام نمایند. درحالی که عدم توجه به تناسب پاور با سخت افزار مربوطه که عموما هزینه آن 30 درصد قیمت یک پردازنده روز و یا یک کارت گرافیک جدید در بازار می باشد، می تواند در بهترین شرایط ، کارآیی و سرعت عمل سیستم ایشان را با اختلال مواجه سازد و در شرایط حاد تر، موجب آسیب این قطعات گردد.
با توجه به مقدمه مختصر فوق، لازم است که در هنگام خرید پاور به موارد ذیل توجه بیشتری داشته باشیم.با مطالعه این مقاله به سادگی خواهید توانست برای سیستم خود پاوری مناسب را انتخاب کنید.
1) تناسب ویرایش پاور با توجه سخت افزار به کار برده شده
یکی از مهمترین پارامترهای پاور ، حتی قبل از در نظر گرفتن توان آن ، ویرایش پاور می باشد.جهت سیستمهای امروزی استفاده از پاورهای ویرایش ATX 12V V2.0, 2.01, 2.2, 2.3 الزامی می باشد. قابلیت اصلی اینگونه پاورها در افزایش قدرت شاخه 12 ولت آنها می باشد و در اینگونه ویرایش ها، خروجی 12 ولت را در حداقل 2 لاین مجزا (متناسب با توان خروجی) ارائه می نمایند. مهمترین دلایل این مسئله ،عدم آسیب مسیر عبوری ولتاژ با شدت جریان بالاتر از 18 آمپر و همچنین عدم تاثیر گذاری نویز ایجاد شده از طرف الکتروموتورهای تغذیه شونده از شاخه اول ولتاژ 12 بر روی شاخه دوم ولتاژ 12 و قطعات مصرف کننده آن می باشد. همچنین توصیه می شود جهت سیستمهای حرفه ای جدید ، از پاورهای تحت استاندارد EPS ، که قابلیت های ویژه ای دارند، استفاده گردد.
2) انتخاب پاور ، می بایست آخرین انتخاب سخت افزاری ما باشد (جهت تناسب توان آن با سایر قطعات سخت افزاری)
عموما این سوال برای ما پیش آمده که سیستم انتخابی ما چقدر مصرف می کند. قبل از پاسخ به این سوال، یک اصل را همیشه در نظر داشته باشید و آن این است که پاور به عنوان قلب سیستم شما ، می بایست آخرین انتخاب سخت افزاری شما (جهت تناسب توان و قدرت این قلب با سایر اجزای مصرف کننده اش ) باشد . چرا که نوع قطعات انتخابی شما ، موید میزان مصرف ایشان از پاور خواهد بود. عموم سخت افزارهای امروزی ، به پاورهایی با توان حقیقی حداقل 400 وات نیاز دارند و در مورد سخت افزارهای حرفه ای این رقم به صورت تصاعدی افزایش می یابد. متاسفانه گاها در بازار مشاهده می شود که مصرف کننده ابتدا نسبت به تهیه پاور خود اقدام می نماید و سپس به دنبال تهیه سایر قطعات سخت افزاری می رود. در حالی که ممکن است سیستم مورد نظر ایشان، نیاز به پاوری با شرایط خاص خود داشته باشد و پاور خریداری شده در ابتدای امر، جوابگوی کار و نیاز سیستم ایشان نباشد. پس بهتر است پس از تهیه سایر قطعات سخت افزاری ، نسبت به تخمین میزان مصرف کلی سیستم خود ، بررسی نماییم و توان پاور را متناسب با آن در نظر بگیریم.همچنین با توجه به تنوع شکل ظاهری و کاربرد هر یک از کانکتورهای خروجی پاور، بهتر است قبل از خرید پاور نسبت به تناسب و هماهنگی تعداد و نوع کانکتورهای مورد نیاز سیستم خود با پاور مورد نظرمان، اطمینان حاصل نماییم.
● نکته: مطابق استاندارد، عمر مفید و شرایط کارکرد پاورها، تحت 80 درصد لود آنها محاسبه و اعلام می گردد. از این رو اغلب تولیدکنندگان مطرح و کارشناسان جهانی تاکید می کنند که توان پاور منتخب شما ، بهتر است حداقل 20 تا 30 درصد بالاتر از حداکثر توان مصرفی سیستم شما باشد.
3) توجه به توان واقعی پاور الزامی می باشد
متاسفانه بعضی از شرکتهای ایرانی عرضه کننده یا واردکننده ، پاور 200 تا 350 واتی خود را با درج اعداد و ارقام نجومی بر روی لیبل های خود (500 تا 1000 وات) به بازار داخلی عرضه می نمایند و تقریبا هیچ مرجع رسمی، ( به دلیل مشکلات حاشیه ای اش ) قادر و یا مایل به پیگیری این موضوع نمی باشد . Peak صرفا یک کلمه کاملا بازاری می باشد که البته توجیه فنی هم دارد . مثلا عموم پاورها تا لحظه ای که Over Power Protection (اگر پروتکشن داشته باشند!!) آنها فعال شود قادرند حدود30 تا70 درصد بالاترازحدتوان واقعی خود را تحمل کنند. آن هم در مدت زمانی محدود و کمتر از یک دقیقه! ولی این توان پیک ، اصلا و ابدا نباید برای مصرف کننده ملاک انتخاب باشد. خصوصیات و شرایط کارکرد یک پاور در محدوده توان واقعی اش، کاملا با شرایط قرار گرفتن آن در محدوده توان پیک، متفاوت است.
به هم ریختگی کلیه تایمینگ ها، کاهش سرعت عکس العمل پروتکشن ها، افزایش تصاعدی نویز و ریپل، عدم دقت در کنترل خروجی ها و نوسان شدید ولتاژ خروجی و … از مختصر شرایط به وجود آمده برای پاور در محدوده توان پیک می باشد.
● نکته: متاسفانه امروزه حتی در بعضی از سایتهای برندهای معروف جهانی نیز، شاهد درج “عدد” برای عنوان توان پیک هستیم!!! در حالی که اگر نگاه فنی به موضوع داشته باشیم، یک برند معتبر و مدعی تکنولوژی ،می بایست برای توان پیک از عنوان درصد افزوده شده بر مبنای توان واقعی یاد نماید. قطعا این موضوع عنوان عدد برای توان پیک، بر میزان فروش مقطعی ایشان در کوتاه مدت ، تاثیر مثبتی خواهد گذاشت ولی تجربه نشان داده که بازار و مصرف کننده بسیار آگاه و هوشمندانه عمل می نماید و ایشان در درازمدت به سمت برند صادق با مشتری تمایل پیدا می کنند.
4) تعبیه پروتکشن های ایمنی در مبانی ورودی و خروجی پاور الزامی می باشد
وظیفه و هدف از تعبیه پروتکشن های ایمنی در پاور، جلوگیری از آسیب رسانی پاور به سخت افزار در شرایط خاص می باشد. چرا که این پروتکشنها ، در موارد اضطراری و غیر طبیعی که به هر دلیلی ممکن است برای یک پاور به وجود بیاید، با عملکرد سریع خود می توانند مانع از آسیب سخت افزار شما گردند. توجه شما را به نمونه هایی از این پروتکشن ها و خلاصه ای از وظایف آنها جلب می نمایم:
● SCP : در صورت به وجود آمدن اتصال کوتاه درهر یک از شاخه های خروجی ، منبع تغذیه به صورت خودکار خاموش شود . (Short Circuit Protection)
● OPP / OLP : در حدود تعیین شده در استاندارد ، در صورت افزایش بارمصرفی خارج ازتوان کلی و حداکثر ، منبع تغذیه به صورت خودکار خاموش شود. (Over Power/Load Protection)
● OVP : در حدود تعیین شده در استاندارد ، در صورت افزایش ولتاژ در هر یک ازشاخه های خروجی،منبع تغذیه به صورت خودکارخاموش شود . (Over Voltage Protection)
● UVP : درحدود تعیین شده در استاندارد ،درصورت کاهش ولتاژ ورودی پاور، منبغ تغذیه به صورت خودکار خاموش شود . (Under Voltage Protection)
● OCP : در حدود تعیین شده در استاندارد ، در صورت اضافه بار خارج از توان معین، بر روی هر یک از شاخه های خروجی ، منبع تغذیه به صورت خودکار خاموش شود . (Over Current Protection)
● OTP : در حدود تعیین شده در استاندارد ، در صورت اختلال در کولینگ پاور و یا افزایش خارج از محدوده حرارت داخلی، منبع تغذیه به صورت خودکار خاموش شود . (Over Temperature Protection)
5) اهمیت راندمان در صرفه جویی مصرف انرژی
توجه به راندمان پاور می تواند شما را از پرداخت هزینه اضافی جهت انرژی اتلاف شده ، نجات دهد. راندمان در حقیقت نسبتی از توان ورودی به توان خروجی می باشد. همانطور که می دانید در مسیر ورود انرژی تا خروج انرژی از پاور، مقداری از این انرژی به صورت گرمایشی یا الکترومغناطیسی اتلاف می شود. هر چه این میزان اتلاف انرژی کمتر باشد، نشان از کیفیت طراحی مدار و المانهای تشکیل دهنده آن دارد. در بسیاری از موارد یک پاور با راندمان بالای 80 درصد، قادر است هزینه خرید خود را در طول یک تا دوسال اول مصرف، از طریق قبض برق شما جبران نماید. به صورت عموم، توصیه می شود از پاورهای با راندمان بالاتر از 70 درصد ، استفاده فرمایید.
6) نوع فن به کاربرده شده
مبحث کولینگ پاور، یکی از مهمترین مباحث در انتخاب پاور می باشد. کولینگ صحیح و متناسب با راندمان ، می تواند موجب تثبیت عمر مفید پاور و افزایش کارآیی آن می گردد. تولید کنندگان پاور در این زمینه راه کارهای مختلفی را اجرایی نموده اند. به صورت کلی پیشنهاد می شود اگر خواهان یک پاور کم صدا هستید، از پاورهایی که یک فن 12 یا 14 سانتی متری برروی خود دارند ، استفاده فرمایید. ( در این روش به دو دلیل صدای کمتری شنیده می شود. اول اینکه فن 12 یا 14 سانتی متری ، دوران کمتری نسبت به فن 8 سانتی متری دارد و بالطبع میزان صدای آن کمتر است و دوم اینکه این پاورها در هنگام نصب برروی سیستم، موقعیت فنشان در قسمت داخلی سیستم قرار می گیرد و از محیط بیرونی کیس ، فاصله بیشتری خواهند داشت که طبیعتا صدایی شنیده شده از آن کمتر می شود). ولی بهترین و مناسب ترین روش ، جهت تخلیه هوای گرم داخل پاور، استفاده از یک فن 8 سانتی یا دوفن 8 سانتی متری ، که یکی در جلوی پاور و دیگری در پشت پاور قراردارند، می باشد. بدیهی است در این روش، گرمای کلیه سطوح داخلی پاور بهتر تخلیه و موجب تثبیت عمر پاور می گردد. ولی نقطه ضعف آن، ایجاد صدایی بیشتر از یک فن 12 یا 14 سانتی متری می باشد. البته استفاده از روش STNC در طراحی کولینگ پاور، کمک بسیاری در کاهش صدای فن پاورها در کلیه سایز های متداول نموده است. در این روش، میزان دوران فن و بالطبع صدای آن ، متناسب با حرارت داخلی پاور و میزان اعمال بار برروی آن ، تنظیم می شود و پیوسته فن در کمترین حالت دوران متناسب با حرارت داخلی پاور، کار می کند.
● نکته: اگر یادتان باشد در گذشته ، اغلب ما فکر می کردیم که هر چه تعداد فن پاور بیشتر باشد، پاور فوق قوی تر عمل می کند. ولی امروزه با پیشرفت تکنولوژی و افزایش راندمان پاورهای حرفه ای ، میزان اتلاف انرژی گرمایشی در پاورها به شکل عجیبی در حال کاهش می باشد. از این رو تولیدکنندگان با استفاده از شیوه های خاص ، سعی در به رخ کشیدن توانایی خود در طراحی پاور و مبحث کولینگ آن دارند. تولید و عرضه پاورهای Fanless یا استفاده از روش Fan Delay و یا تولید پاورهای پر قدرت (مثلا 1KW) با تعبیه فقط و فقط یک فن 8 سانتی متری ، نمونه هایی از اینگونه موارد می باشد.
7) عمر مفید پاور یا MTBF
همانطور که می دانید ، برای هر وسیله الکترونیکی ، میانگین ساعت کارکرد در شرایط استاندارد در نظر گرفته می شود. در مورد پاور، نیز این قضیه بنابر طراحی و کیفیت قطعات داخلی آنها، مابین 20000 تا 200000 ساعت تخمین زده می شود. این مورد با قیمت پرداختی شما در هنگام خرید، رابطه ای مستقیم دارد. یعنی اگر شما یک پاور N وات با MTBF: 100000Hrs خرید نمایید ، ممکن است بابت آن مبلغ 100 هزار تومان بپردازید ، ولی بابت یک پاور N وات با MTBF:50000Hrs مبلغی معادل 75 هزار تومان هزینه نمایید. بدیهی است که به نفع ما می باشد که یک پاور با MTBF بالاتر را خریداری نماییم ، چرا که به ازای 30 هزار تومان مابه التفاوت ، آن پاور دو برابر عمر خواهد نمود.(البته در شرایط کاری برابر). همانطور که قبلا نیز عنوان شد، در این مبحث شرایط مورد استفاده اهمیت ویژهای دارد. این شرایط در استاندارد و برای تخمین طول عمر مفید پاور ، برمبانی تثبیت ولتاژ/ فرکانس ورودی ، حداکثر لود 80 درصد خروجی ، دمای مشخص محیط ، رطوبت مشخص محیط و… تنظیم و محاسبه می شوند. (Mean Time Between Failures)
8) نویز و ریپل خروجی پاور
یکی دیگر از مواردی که بر کارآیی و عمر قطعات کامپیوتر شما اثر گذار می باشد، میزان نویز و ریپل خروجی پاور می باشد. هرچه دامنه این نویز و ریپل بسته تر و محدودتر باشد، آسیب پذیری قطعات کاهش می یابد و کارآیی سیستم شما تثبیت می گردد. توصیه می گردد از پاورهایی استفاده نمایید که میزان نویز و ریپل آنها در کلیه خروجی های مثبت، کمتر از 150 میلی ولت در حالت pp باشد.
● نکته: حتما در طول مدت فعالیت سخت افزاری خود، با سیستمهایی برخورد داشته اید که علی رغم بهره مندی از قطعات متناسب، دارای حرارت غیر قابل قبولی در بعضی از نقاط حساس خود بوده اند. اگر بحث کولینگ کیس را کنار بگذاریم، یکی از مهمترین مواردی که بر افزایش حرارت داخلی قطعات سیستم شما تاثیر گذار است ، میزان نویز و ریپل خروجی خارج از استاندارد پاور می باشد. معمولا در اینگونه موارد ، تعویض پاور و جایگزینی یک پاور استاندارد و متناسب ، یکی از بهترین راهکارها خواهد بود.
9) PFC و تاثیرات آن بر هارمونیک های ورودی
همانطور که می دانید، هارمونیک ها ، تاثیرات بسیار مخربی بر کارآیی و طول عمر پاور خواهد گذاشت. از طرفی خود پاور سوئیچینگ به عنوان یکی از تولید کنندگان اصلی هارمونیک در بین تجهیزات الکترونیکی می باشند. به همین جهت اگر در محل مورد نظر خود، از چندین سیستم کامپیوتری نزدیک به یکدیگر استفاده می نمایید، (مانند ادارات ، موسسات ، کافی نت ها و …) بهتر است جهت جلوگیری از آسیب سخت افزارتان و عدم کاهش طول عمر و کارآیی آنها ، از پاورهای دارای آیتم PFC و خصوصا حالت Active PFC آن استفاده فرمایید. هارمونیکها عموما توسط بارهای غیر خطی بوجود می آیند که از برق شهر جریانهایی با راندمان بالا می کشند بارهای حاوی یکسو کننده های کنترل شده ,منابع تغذیه Switching به ویژه ماشینهای الکتریکی را می توان به عنوان منابع ایجاد این نوع تاثیر نام برد.برای مثال می توان به کامپیوترها ،دستگاههای فتوکپی ، پرینتر های لیزری وموتورهای دوار با سرعت متغیر اشاره کرد.هارمونیکها باعث افزایش نامناسب جریان می شوند واین افزایش اثر خود رادردماهای بالا نشان داده وباعث خرابی اجزاء تشکیل دهنده پاور و افزایش حرارت داخلی آن می گردد.
10) گارانتی معتبر
اغلب افراد در هنگام خرید هر نوع کالایی ، به دلیل اشتیاق اولیه خرید، به مقوله گارانتی و نوع خدمات ارائه شده از سوی ارائه کننده کالا، توجهی ندارند. ولی پس از گذشت مدت زمانی و برخورد با اولین اشکال در کالای خریداری شده، تازه به اهمیت گارانتی آن پی می برند. هر وسیله اکترونیکی ، مکانیکی و … می تواند در طی پروسه مواد اولیه، تولید، کنترل کیفیت، بسته بندی، عرضه و حمل ونقل دچار آسیب فنی و یا فیزیکی گردد. متاسفانه مقوله گارانتی در ایران ، به درستی تعریف و اجرا نمی شود . ولی با این حال می توان در هنگام خرید پاور، با تحقیق از سطح بازار و دوستانی که در زمینه سخت افزار فعالیت و تجربه کافی دارند، با نام شرکت هایی که سابقه مثبتی در زمینه گارانتی دارند آشنا شویم. به طور معمول نگاه اغلب شرکتهای ایرانی به مقوله گارانتی و خدمات سرویس ، یک نگاه صرفا هزینه ای می باشد . ولی یک شرکت معتبر می تواند با خدمات سرویس صحیح ، مشتری خود را راضی نگاه دارد و از آن به عنوان عاملی مثبت در تبلیغات و فروش خود استفاده نماید. در این شرایط نه تنها گارانتی یک عامل هزینه بر نمی شود بلکه خود تبدیل به عاملی در جهت ارتقاء سطح فروش می گردد و به نوعی هزینه های خود را جبران می نماید.
